Brandwond: behandeling en adviezen

Schenk je rustig een kopje thee in, gooi je per ongeluk het net gekookte water zo over je hand heen. Heet!! Een brandwond is helaas zo gemaakt en kan ook flink pijn doen. De ernst van de brandwond hangt af van een aantal factoren, zoals de grootte van de wond, de diepte van de verbranding en hoe de huid precies verbrand is. In deze blog lees je alles over de verschillende soorten brandwonden, hoe je brandwonden kunt voorkomen én wat je moet doen als je toch een brandwond hebt opgelopen.

Spring snel naar:

Wat is een brandwond?
Hoe ontstaan brandwonden?
Hoe kun je brandwonden voorkomen?
Eerste hulp bij brandwonden
Behandeling bij brandwonden
Medicijnen bij brandwonden
Wanneer contact opnemen met de huisarts bij brandwonden?

Wat is een brandwond?

Een brandwond ontstaat als je je huid ergens aan brand. Bijvoorbeeld doordat je huid in contact komt met heet water, een heet strijkijzer of bepaalde schoonmaakmiddelen. Er zijn verschillende gradaties brandwonden. Hier geldt: hoe hoger de gradatie, hoe ernstiger de verbranding is.

Eerstegraads brandwonden: droge, pijnlijke, rode plek. Te vergelijken met hoe je huid eruit ziet als deze door de zon is verbrand.
Oppervlakkige tweedegraads brandwonden: bovenop de rode en pijnlijke plek ontstaan blaren. Als de blaren kapot zijn, is de wond ook vochtig.
Diepe tweedegraads brandwonden: de huid is rozerood en vlekkerig met witte plekken en blaren. De wond doet bijna geen pijn.
Derdegraads brandwond: je huid is bruin of geelwit en voelt een beetje stug aan. Het doet geen pijn, omdat de wond zo diep is dat de zenuwuiteinden in de huid kapot zijn gegaan.
Verkolende derdegraads brandwond: de huid is zo erg verbrand dat er zwarte plekken zijn ontstaan. Dat noemen we verkoling.

Daarnaast hangt de ernst van de brandwond ook af van de manier waarop de huid is verbrand en de grootte van de wond. Grotere wonden lopen namelijk meer risico op infectie.

Hoe ontstaan brandwonden?

Brandwonden kunnen op verschillende manieren ontstaan:

Door (kokend) heet water of vet. Bijvoorbeeld een pan met kokende soep of een frituurpan die omvalt, spetterende bakboter in de pan of een te heet bad. Bij kinderen ontstaan brandwonden meestal door heet water;
door het inademen van hete lucht of stoom kunnen je keel of longen verbranden;
door een heet voorwerp of vuur. Bijvoorbeeld de kookplaat, een haardvuurtje of een gloeiend hete ovenschaal;
zon(nebank): bij te lang of onbeschermd zonnen kunnen grote delen van de huid tegelijkertijd verbranden. Meestal heb je dat niet direct door, maar pas aan het eind van de dag;
door afbijt- of schoonmaakmiddelen. Sommige middelen kunnen brandwonden op de huid geven. Als je ze per ongeluk drinkt kunnen ook de slokdarm of mond flink verbranden;
elektriciteit kan ook tot diepe verbranding leiden op de plek waar je de elektriciteit aanraakt. Hierdoor kunnen zenuwbanen, luchtwegen en je hart beschadigen.

Hoe kun je brandwonden voorkomen?

Een ongeluk zit een klein hoekje. Deze tips helpen om verbrandingen te voorkomen:

Zet pannen achterop het fornuis in plaats van vooraan. Vooral als je kleine kinderen hebt;
zet hete theepotten op soeppannen niet op de rand maar juist midden op de tafel;
zorg dat je kind niet bij de cooker kan (als je die een hebt);
zet de waterkoker op een plek buiten het bereik van je kinderen;
gebruik goede ovenhandschoenen;
lucifers en aanstekers bewaar je het best buiten het bereik van kinderen;
check eerst of het badwater niet te heet is voor je er in gaat;
gezellig de kaarsjes aangestoken? Laat je kinderen dan niet alleen bij de kaarsen. Zorg daarnaast dat de kaarsen niet in de buurt van gordijnen staan en blaas ze uit als je de ruimte verlaat;
gebruik goede zonnebrandcrème (met een hoge factor) voordat je zelf of je kind de zon in gaat;
laat kind-veilige wandcontactdozen plaatsen of beveilig je stopcontacten met een afdekplaatje;
werk elektriciteitssnoeren zoveel mogelijk weg;
gebruik voor het aandoen van de barbecue of de openhaard het liefst aanmaakblokjes. Een vloeibare brandstof of gel hebben grotere kans op verbranding;
spuit geen vloeibare brandstof vanuit de fles op een barbecue of ander vuur;
houd kinderen weg bij een open haard of hete barbecue. Leg goed uit dat het heet is. Ga er eventueel met je kind naartoe zodat je kind dit zelf merkt. Zorg dan wel dat je kind het absoluut niet zelf kan aanraken;
rook niet binnen;
de wasdroger is de nummer één boosdoener als het gaat om thuisbranden. Laat deze dus niet draaien als er niemand thuis is;
zet je TV en andere apparaten helemaal uit als je gaat slapen of als je je huis uit gaat;
plaats een of meerdere rookmelders in je huis.

Eerste hulp bij brandwonden

Wat moet je direct na een verbranding doen?

Brandt de wond nog? Doof het vuur en/of brandende kleding door de persoon over de grond te rollen of door een blusdeken of niet-synthetisch kleed over het brandende lichaamsdeel te gooien. Staat een groot oppervlakte in brand? Begin dan bij het hoofd (gezicht) en werk naar beneden.
Koel de plek zo snel mogelijk met lauw stromend water. Dat dient verschillende doelen: het vermindert de pijn, voorkomt dat de verbranding verder gaat en maakt de wond ook nog eens schoon. Koel voor ongeveer tien a twintig minuten. De ideale temperatuur van het water zitten tussen de vijftien a dertig graden Celsius in. Te koud water kan namelijk zorgen voor pijn en onderkoeling.
Trek zo snel mogelijk je kleren en/of sieraden uit. Zo kun je goed zien waar de brandwond zit en kun je het gemakkelijkst koelen. Plakt de kleding aan de brandwond? Laat de kleding dan vooral zitten, zodat je de huid niet extra beschadigt.
Raak de brandwond niet aan, om de kans op infectie zo klein mogelijk te houden. Ook niets op de brandwond smeren.
Is het een droge, rode plek geworden? Dan hoef je je brandwond niet af te dekken.
Staan er blaren op de wond of is de wond open? Doe er dan tijdelijk een vet gaas of plastic huishoudfolie op, om te zorgen dat er geen vuil bij komt. Heb je dat niet in huis? Dan kan je er ook een schone theedoek of gewoon verband op doen, maar dat gaat wel aan de wond vastplakken.
Houd de rest van je lichaam goed warm. Je kunt eventueel paracetamol pakken als je veel last hebt van pijn.
Bekijk vervolgens of het nodig is om contact op te nemen met de huisarts.

Is de brandwond ontstaan door een chemisch middel? Spoel de wond dan 45 tot zestig minuten met water. Heb je het middel ook in je oog gekregen? Spoel je oog minimaal tien minuten met lauw water.

Is de brandwond ontstaan door elektriciteit? Schakel als dat mogelijk is de elektriciteit uit. Het is belangrijk dat je de persoon niet aanraakt, anders kom je zelf ook onder stroom te staan! Als het uitschakelen van de elektriciteit niet mogelijk is, verbreek het contact tussen de elektriciteit en de persoon met bijvoorbeeld een houten bezemsteel of een ander voorwerp dat geen stroom geleidt. Koel hierna zo snel mogelijk de brandwond met water.

Behandeling bij brandwonden

Voor het behandelen van de brandwond geldt: degene die de brandwond behandelt moet de handen van te voren altijd heel goed wassen met water en zeep. Raak daarnaast de wond zo min mogelijk aan. Dit maakt de kans op infectie kleiner.

Behandeling van eerstegraads brandwonden

Na koeling met water is er verder geen verband of andere behandeling nodig;
je kunt paracetamol nemen tegen de pijn;
de wond geneest binnen een paar dagen. Het is niet nodig om naar de huisarts te gaan.

Behandeling van oppervlakkige tweedegraads brandwonden

Behandeling is afhankelijk van de grootte van de blaren, van de plek waar de blaren zitten en of de blaren heel of kapot zijn;
zitten de blaren in het gezicht, op voeten, handen, geslachtsdelen of rondom een gewricht? Neem dan contact op met de huisarts;
laat de blaren waar mogelijk heel. De blaar beschermt de nieuwe huid eronder. Als je ontzettend veel last hebt van je blaren, kun je ze doorpikken met een steriele naald;
kapotte blaren die groter zijn dan een muntstuk van twee euro hebben vaak losse vellen er omheen hangen. Die kun je met een steriel schaartje weg knippen. Dek de blaar daarna af met een parafinegaas en een verband of pleister;
meestal geneest dit type brandwonden binnen ongeveer veertien dagen;
neem contact op met de huisarts als de brandwond na een paar dagen pijnlijker en roder wordt, als er pus (geelgroen vocht) uit de wond komt of als je koorts krijgt en/of je ziek voelt.

Behandeling van een diepe tweedegraads brandwond

Is de brandwond heel klein en is de plek waarop de brandwond zit niet storend? Dan kun je deze hetzelfde behandelen als bij een oppervlakkige tweedegraads brandwond;
in de meeste gevallen is het echter beter toch contact op te nemen met je huisarts ter beoordeling en behandeling. Doe een vet gaas met verband of wat huishoudfolie op de brandwond en bel de huisarts(enpost);
de huisarts brengt vaak een gelvormend verband aan;
je kunt een verbrand arm of been eventueel hoger leggen als er een zwelling in zit;
na één tot twee dagen laat je de brandwond nog eens controleren door de huisarts;
de genezing van dit type brandwonden duurt vaak langer dan drie weken. Soms krijg je uiteindelijk een litteken op de plek van de wond.

Behandeling van derdegraads brandwonden

Derdegraads brandwonden moeten altijd door een arts gezien en behandeld worden, meestal in het ziekenhuis of in een brandwondencentrum;
de behandeling ziet er dan als volgt uit: het dode, verbrande weefsel wordt verwijderd. Daarna is het óf afwachten óf de open wond wordt bedekt met een huidtransplantaat van een andere plek op je lichaam;
een wondje kleiner dan twee centimeter wordt meestal met een gelvormend verband behandeld.

En verder?

Is de brandwond verbonden met vet gaas en verband, vervang dit verband dan als het vol vocht zit of als het wondvocht door het verband heen lekt.
Is de brandwond verbonden met een gelvormend verband? Dit verband moet één tot twee keer per week verschoond worden. Of vaker: als er vocht door het verband heen komt, moet je het verschonen.
Spoel bij het verschonen eerst de wond met water voordat je een nieuw verband aanlegt.

Medicijnen bij brandwonden

Heb je veel last van pijn van je brandwond? Een paracetamol doet wonderen. Bij hevige pijn zijn soms zwaardere pijnstillers als ibuprofen nodig. Neem als de pijnmedicijnen niet helpen contact op met je huisarts. Helaas helpt het niet om zalven of crèmes op je brandwond te smeren. Er zijn geen middelen te koop die aantoonbaar de genezing verbeteren of infectie voorkomen. Dat geldt ook voor smeren op littekens: helaas is er geen enkele littekencrème of -zalf die aantoonbaar werkt tegen het ontstaan van een litteken.

Bij diepe tweede- en derdegraads brandwonden is het belangrijk dat je genoeg bent ingeënt tegen tetanus. Net als bij andere verwondingen, kan de tetanus-bacterie ook via een brandwond in je lichaam komen. Als het meer dan tien jaar geleden is dat je een tetanusprik hebt gehad óf als je nog nooit tegen tetanus bent gevaccineerd, dan heb je een nieuwe prik nodig.

Wanneer contact opnemen met de huisarts bij brandwonden?

Direct en lang koelen met lauw water is dus het advies bij een brandwond. Pas na óf tijdens het koelen moet je bepalen of het nodig is om de huisarts te raadplegen. Raadpleeg de huisarts in de volgende situaties:

De brandwond is een geelwitte, bruine of zwarte, droge plek geworden en doet geen pijn;
de brandwond zit in je gezicht, handen of voeten, op je geslachtsdelen of rond een gewricht en is rood en vochtig of er zit een of meerdere blaren op;
de brandwond is groter dan de helft van de hand van degene die zich gebrand heeft;
na enkele dagen komt er geelgroen vocht uit de brandwond;
de brandwond wordt na een paar dagen weer pijnlijker en roder;
een baby of kleuter heeft een brandwond opgelopen;
als je twijfelt over de genezing van de wond of als de wond na twee weken nog niet genezen is.

Bel direct 112 of de huisarts(enpost) in de volgende situaties:

Bij een kind: de grootte van de brandwond is minimaal vijf keer het oppervlak van het handje van het kind;
bij een volwassene: de grootte van de brandwond is minimaal tien keer het oppervlak van de hand;
na de verbranding krijgt de persoon meteen last van een piepende inademing, heesheid, benauwdheid, hoesten of sufheid;
bij verbranding door een chemische stof (schoonmaak- of afbijtmiddel);
bij verbranding door bliksem of elektriciteit.

Wil je een afspraak maken met je huisarts? Bekijk onze dichtstbijzijnde locatie.

Brandwond opgelopen? Dit moet je doen